Een leven lang trouw. Vroeger bijna vanzelfsprekend, maar vandaag de dag ligt dat toch net iets anders. Nog steeds strandt een op de drie huwelijken. Een echtscheiding heeft niet alleen een grote emotionele impact, ook de financiële gevolgen kunnen fors zijn. Al helemaal voor u als dga met een eigen bv. Hoe groot de impact is, hangt mede af van de wijze waarop u getrouwd bent.
Wanneer u in het huwelijksbootje stapt, staat u voor een belangrijke keuze: “Trouw ik in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden?”
Gemeenschap van goederen
De meeste mensen trouwen nog steeds in gemeenschap van goederen. Alle bezittingen en schulden (op een enkele uitzondering na) behoren dan tot het gemeenschappelijk vermogen. Ook de aandelen van de bv vallen in de gemeenschap, evenals de uitgekeerde dividenden.
Let op! Aan de algehele gemeenschap van goederen als standaard komt volgend jaar een einde. Per 1 januari 2018 geldt voor nieuw te sluiten huwelijken en geregistreerde partnerschappen de beperkte gemeenschap van goederen als standaard. In plaats van één gemeenschappelijk vermogen is dan sprake van drie vermogens: een huwelijksvermogen en een afzonderlijk vermogen voor ieder van de echtgenoten.
Huwelijkse voorwaarden
Veel dga’s kiezen ervoor om, al dan niet tijdens het huwelijk, huwelijkse voorwaarden op te maken. Een belangrijke reden hiervoor is dat het vermogen van de partner zo beter beschermd is tegen een mogelijk faillissement van de bv. In de huwelijkse voorwaarden legt u afspraken vast over vermogen, inkomsten en gezamenlijke kosten. Er zijn verschillende vormen van huwelijkse voorwaarden. De volgende drie varianten komen in de praktijk het meest voor:
1. Koude uitsluiting
Bij deze variant is het vermogen van beiden helemaal gescheiden. Ieder heeft zijn eigen inkomen en vermogen en er is geen huwelijksgemeenschap.
2. Periodiek verrekenbeding
Ieder heeft zijn eigen inkomen en vermogen, waarbij jaarlijks het overgespaarde inkomen en/of vermogen tussen beide echtgenoten wordt verrekend.
Let op! In de praktijk wordt de jaarlijkse verrekening nog al eens vergeten. Dat kan tot grote discussies leiden over wie waar recht op heeft bij echtscheiding. De kans is groot dat dan alsnog de helft van het totale vermogen (waaronder de aandelen van de bv) moet worden verrekend.
3. Finaal verrekenbeding
Dit beding in de huwelijkse voorwaarden bepaalt dat bij overlijden of echtscheiding wordt gedaan alsof er een gemeenschap van goederen was.
Wanneer u samen met uw partner kiest voor huwelijkse voorwaarden, bedenk dan dat dit maatwerk is en dat u de huwelijkse voorwaarden ook moet naleven (denk bijvoorbeeld aan de jaarlijkse vermogensopstelling en verrekening bij een periodiek verrekenbeding). Ook tijdens uw huwelijk kunt u nog samen kiezen voor het maken, wijzigen of opheffen van huwelijkse voorwaarden. Sinds 1 januari 2012 is dat mogelijk zonder tussenkomst van de rechter. Verder is een regelmatige check van uw huwelijkse voorwaarden aan te raden. Er kunnen zich namelijk heel wat situaties voordoen die vragen om een aanpassing van de gemaakte afspraken.
Met name bij echtscheiding maakt het groot verschil of u getrouwd bent in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden.
Echtscheiding en aanmerkelijk belang
Bent u in gemeenschap van goederen gehuwd, dan heeft bij echtscheiding uw partner het recht op de helft van de aandelen van de bv. Uiteraard kunt u wel samen tot een andere verdeling komen. In de huwelijkse voorwaarden kunt u afspraken maken over het aandelenbezit en of dit moet worden verdeeld bij echtscheiding. Hoogstwaarschijnlijk heeft een echtscheiding voor u dan geen gevolgen. U was en blijft gewoon eigenaar van de aandelen.
De verdeling van aandelen bij een echtscheiding wordt fiscaal gezien als een vervreemding. Dat betekent meestal afrekenen tegen het aanmerkelijk-belangtarief. Onder voorwaarden kan echter gebruik worden gemaakt van een doorschuiffaciliteit en kan fiscale afrekening achterwege blijven.
Echtscheiding en terbeschikkingstelling
Stelt u een vermogensbestanddeel (zoals een pand) ter beschikking aan de bv (zie ook paragraaf 2.5 Tbs-regeling), dan wordt bij gemeenschap van goederen 50% van dit vermogensbestanddeel toegerekend aan u en 50% aan uw partner. Bij echtscheiding vindt dan een fiscale afrekening plaats, omdat waarschijnlijk de tbs-regeling voor een van beiden eindigt. Ook hier kan onder voorwaarden gebruik worden gemaakt van een doorschuiffaciliteit. Bij huwelijkse voorwaarden speelt dit vaak niet. Het vermogensbestanddeel behoort tot uw vermogen en alleen u heeft te maken met de tbs-regeling.
Echtscheiding en pensioen
Bij een echtscheiding heeft uw ex-partner in principe recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Daarnaast heeft uw ex-partner recht op een bijzonder partnerpensioen/nabestaandenpensioen. U kunt echter samen een andere verdeling afspreken of zelfs besluiten niet tot verdeling van het pensioen over te gaan. Wijkt u af van de standaardverdeling, dan moet dit wel zijn vastgelegd in de huwelijkse voorwaarden of in het echtscheidingsconvenant.
Bij pensioen in eigen beheer spelen enkele belangrijke zaken, nu verdere opbouw per 1 juli 2017 niet meer mogelijk is (zie paragraaf 3.1 Pensioen). Kiest u ervoor om het pensioen in eigen beheer ongewijzigd te laten (zonder verdere opbouw) en gaat u scheiden, dan blijft uw ex-partner voor zijn of haar deel van het reeds opgebouwde pensioen in eigen beheer afhankelijk van het reilen en zeilen van uw bv. De bv is en blijft immers in dit geval de pensioenuitvoerder. Omdat dit nadelig kan zijn voor uw ex-partner, kan deze eisen dat het pensioenaandeel elders wordt ondergebracht. U en uw bv moeten hieraan meewerken. Dit is alleen anders als door afstorting van het pensioen de continuïteit van uw onderneming aantoonbaar in gevaar komt. Bovendien kan het afstorten er niet voor zorgen dat uw eigen pensioen in gevaar komt.
Tip: Of de bv op dat moment nu wel of niet voldoende liquide middelen heeft, speelt geen rol. Pas als er geen financiële middelen zijn en deze ook niet kunnen worden verkregen, hoeft niet te worden afgestort.
Kiest u ervoor om de pensioenaanspraak in eigen beheer af te kopen met een belastingkorting of om te zetten in een oudedagsverplichting, dan verliest uw partner zijn of haar rechten op een deel van het in eigen beheer opgebouwde ouderdomspensioen (partnerpensioen). Uw partner dient daarvoor wellicht ‘passend’ te worden gecompenseerd. ‘Passend’ kan ook betekenen dat u samen met uw partner schriftelijk vastlegt dat compensatie (uitsluitend) plaatsvindt wanneer u overlijdt of bij echtscheiding.
Tip: STAPPENPLAN EEN KWESTIE VAN PLANNEN
1. De aanmerkelijkbelangregeling is behoorlijk complex, met name
door fictieve vervreemdingen, de meetrekregeling en doorschuifregelingen om belastingheffing uit te stellen. Laat u goed informeren, vooral bij wijzigingen in het aandelenpakket.
2. Beleggen in privé of in de bv? Er zijn diverse rekenprogramma’s waarmee u relatief eenvoudig de voor u fiscaal gunstigste variant
kunt bepalen.
3. Bij estate planning komt veel kijken. Allerlei juridische en fiscale aspecten spelen een rol. Een goede begeleiding is cruciaal!
Zo voorkomt u dat uw erfgenamen met een fiscale kater achterblijven wanneer u komt te overlijden.
4. Een testament is een onmisbaar instrument bij het regelen van uw bedrijfsopvolging.
5. De doorschuiffaciliteit in de inkomstenbelasting kent nogal wat haken en ogen. Doorschuiven is niet altijd de beste optie. Afrekenen is soms gunstiger.
6. Een succesvolle bedrijfsoverdracht vraagt om de juiste prioriteiten
op de juiste momenten. Een multidisciplinaire aanpak van specialisten is hierbij een must!
7. Periodiek verrekenbeding in de huwelijkse voorwaarden?
Vergeet niet tussentijds af te rekenen.
8. Een echtscheiding is niet alleen ingrijpend, maar ook uitermate complex. Laat u goed begeleiden.
